,,Kilka dni temu zmarł (ZMARŁ W 2022 R.) Hakim Bey, jeden z prekursorów post-anarchizmu, postać niezwykle wpływowa dla kultury współczesnej, zwłaszcza alternatywnej. Być może to dobry moment by powrócić do jego najsłynniejszej, ale tez najbardziej kontrowersyjnej pracy, w tym wydaniu uzupełnionej o ciekawe dodatki filozoficzne.

To nie przypadek, że "Tymczasowa Strefa Autonomiczna" ukazała się w tej samej serii, Linii Radykalnej, co głośne "Społeczeństwo Spektaklu" Guya Deborda. W istocie Bey rozwija niektóre z uwag sytuacjonistów, podobnie jak oni rozwijali radykalnie niektóre tezy Marksa. O ile jednak Debord, trochę właśnie po Marksowsku, szukał sposobów by zrozumieć i zmienić świat, o tyle Bey jest większym pesymistą. Zgodnie z duchem postmodernizmu nie wierzy już Wielką Narrację, w tym wypadku w ideę i sens Rewolucji, a zamiast tego postuluje nieustanną insurekcję i "tymczasowość". Dla kultury alternatywnej miało to znaczenie niejako fundamentalne. Politycznie jednak wydaje się to być droga na manowce. Dlaczego?

W istocie, czytając dziś TSA można odnieść wrażenie, że jest to apologia neoliberalizmu. Wszystkie dzisiejsze kłopoty ze splotem liberalizmu z anarchizmem mają korzenie własnie w tym eseju. Zamiast organizacji - aktywizm. Zamiast ruchu społecznego - autonomia jednostki. Zamiast trwałych struktur - psychiczny nomadyzm. To wszystko wyrasta z tej krótkiej książki.

Rzecz jasna jest to dziecko swego czasu, bez którego nie byłoby być może bogatej kultury DIY i squatterskiej lat 80. i 90. Przyznam, że i ja uległem - nawet po latach - czarowi żywego języka Beya, który oczywiście nagina fakty i przeinacza, co wytykał mu m.in. Jarosław Tomasiewicz w tekście "Haki na Beya". Po latach widzę jednak, że konsekwencje postmodernizmu w anarchizmu są opłakane. De facto oznaczają przyznanie się do kapitulacji i Koniec Historii, rozumianej jako historia walk klasowych.

Niemniej historycznie rzecz ujmując jest to książka niezmiernie ważna, inspirująca, w wielu aspektach wciąż żywa, w innych z kolei nieaktualna (np. w sferze dywagacji o internecie). Jest to jednak zapis stanu ducha epoki, świetnie napisany, który się połyka, ale do które warto i nawet należy podejść krytycznie. Zwłaszcza po śmierci autora, który skądinąd zdążył zrewidować wiele z tez z tej pozycji choćby w "Millenium" i innych esejach. Ale o tym będzie okazja napisać później."